ภาวะวัยทองเกิดจากอะไร ?

ภาวะวัยทองเกิดจากการเปลี่ยนแปลงระดับฮอร์โมนตามธรรมชาติของร่างกาย โดยได้รับอิทธิพลจากทั้งพันธุกรรม วิถีชีวิต และสุขภาพโดยรวม การดูแลสุขภาพตั้งแต่อายุน้อยจะช่วยลดความรุนแรงของอาการและเพิ่มคุณภาพชีวิตในวัยทองได้ โดย ภาวะวัยทองในผู้หญิง มักเริ่มต้นในช่วงอายุ 45-55 ปี และเกี่ยวข้องกับการหมดประจำเดือน (Menopause) ซึ่งเกิดจากการลดลงของ ฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน

สาเหตุหลัก

รังไข่หยุดทำงานหรือผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนได้น้อยลง

การหมดประจำเดือนอย่างสมบูรณ์ ซึ่งทำให้ระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

ภาวะวัยทองในผู้ชาย หรือ “Andropause” เกิดจากการลดลงของ ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน ซึ่งเป็นฮอร์โมนหลักที่ควบคุมลักษณะทางเพศชาย

ความเสื่อมของอัณฑะที่ลดการผลิตฮอร์โมน

ระบบประสาทและต่อมใต้สมอง (Hypothalamus) ทำงานลดลง

อาการวัยทอง เป็นนานแค่ไหน

การเปลี่ยนแปลงของวัยหมดประจำเดือน มักจะเริ่มต้นระหว่างช่วงอายุ 45 – 55 ปี โดยปกติจะใช้เวลาประมาณ 7 ปี แต่ก็อาจยาวนานถึง 14 ปีได้ ระยะเวลามากน้อยนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยด้านไลฟ์สไตล์หลายประการ ไม่ว่าจะเป็น การสูบบุหรี่ ความเครียด อายุที่เริ่มต้นของวัยหมดประจำเดือน เชื้อชาติและอื่น ๆ ในช่วงใกล้หมดประจำเดือน การผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนจะเปลี่ยนไป ซึ่งเป็นฮอร์โมน 2 ชนิดที่สร้างจากรังไข่

วิธีแก้อาการวัยทอง

อาการวัยทองสามารถบรรเทาได้ด้วยการปรับพฤติกรรมและดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม รวมถึงการใช้วิธีการรักษาเสริมตามความจำเป็น โดยแยกแนวทางการดูแลออกเป็นดังนี้

1.การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต

ออกกำลังกายสม่ำเสมอ

ออกกำลังกายแบบแอโรบิก เช่น เดิน วิ่ง ว่ายน้ำ 30 นาที/วัน

ฝึกโยคะหรือพิลาทิสเพื่อผ่อนคลายกล้ามเนื้อและลดความเครียด

หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง

งดการสูบบุหรี่และลดการดื่มแอลกอฮอล์

2.การใช้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและสมุนไพร

ผลิตภัณฑ์เสริมแคลเซียมและวิตามินดี

ช่วยลดความเสี่ยงกระดูกพรุน

สมุนไพรบรรเทาอาการวัยทอง

กวาวเครือขาว ช่วยลดอาการร้อนวูบวาบ

น้ำมันปลา ช่วยลดการอักเสบและส่งเสริมสุขภาพหัวใจ

อาหารเสริมที่มีไฟโตเอสโตรเจน

ช่วยบรรเทาอาการวัยทองในผู้หญิง

3.การดูแลสุขภาพจิตและอารมณ์

จัดการความเครียด

ฝึกสมาธิ ทำโยคะ หรือหากิจกรรมที่ช่วยผ่อนคลาย เช่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง

สนับสนุนจากครอบครัวและสังคม

เปิดใจพูดคุยกับครอบครัว หรือเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนเพื่อแบ่งปันประสบการณ์

หาที่ปรึกษา

หากมีอาการซึมเศร้าหรือวิตกกังวล ควรปรึกษานักจิตวิทยาหรือจิตแพทย์

4.การตรวจสุขภาพประจำปี

ตรวจสุขภาพกระดูก

ตรวจมวลกระดูกเพื่อประเมินความเสี่ยงโรคกระดูกพรุน

ตรวจระดับฮอร์โมน

เพื่อประเมินสภาพร่างกายและการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน

5.การรักษาทางการแพทย์

ฮอร์โมนทดแทน (Hormone Replacement Therapy – HRT)

ใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจนหรือเทสโทสเตอโรนเพื่อบรรเทาอาการ แต่ควรปรึกษาแพทย์ เนื่องจากอาจมีผลข้างเคียง

ยาเฉพาะสำหรับวัยทอง

ยาต้านอาการซึมเศร้าหรือวิตกกังวล

ยาลดอาการร้อนวูบวาบ เช่น SSRI หรือ SNR

สรุป

แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นวิธีแก้อาการวัยทองต้องอาศัยการดูแลสุขภาพอย่างครบถ้วน ทั้งการปรับพฤติกรรม การรับประทานอาหาร และการดูแลจิตใจ หากอาการรุนแรงหรือส่งผลต่อคุณภาพชีวิต ควรปรึกษาแพทย์เพื่อเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสม